Kiếp Người – Áng Văn Hiện Thực Phản Ánh Về Đời Sống Xã Hội

Kiếp người là tác phẩm được khai sinh cách đây một thế kỉ do W. Somerset Maugham chấp bút. Dường như ông đã mượn chất liệu từ cuộc đời mình để thổi hồn vào câu chữ khiến nó sống động và gần gũi đến lạ. Đọc tác phẩm, ta thấy đâu đó bóng hình của tuổi trẻ nhiều mơ ước, nông nổi và lạc lối đang mải miết đi tìm nơi mình thuộc về. Một cuộc hành trình dài đã định hình nên tính cách con người, xây dựng nên một kiếp đời.

Ảnh minh họa: Hạn Vũ

Chênh vênh

Có một câu nói quen thuộc trong quyển Nhà giả kim thế này: “Khi bạn thực sự mong muốn một điều gì, cả vũ trụ sẽ hợp lại giúp bạn đạt được nó.” Không bàn về tính đúng sai ở đây, “Kiếp người” đưa ra một cái nhìn mới về sự cố gắng, “hãy cứ ngu ngốc, hãy cứ dại khờ” nhưng nên có giới hạn và biết được điểm dừng.

Như cô Pơrixơ chẳng hạn, cô yêu thích vẽ và muốn kiếm tiền từ nghề này. Cô ở lại Paris 2 năm hẳn hoi để theo học nghề họa sĩ nhưng khổ nỗi cô thiếu đi cái thiên tư lẫn tài năng. Và rồi khi bị xem nhẹ, khi mỗi cố gắng biến thành tuyệt vọng, cô chọn chấm dứt cuộc đời. Có thể nói không ai có thể làm việc cực khổ hơn, nhiệt thành hơn cô nữa. Cô tự tin ở mình nhưng rõ ràng là sự tự tin không có nghĩa lí gì mấy. Mỗi người nếu có thể tự nhận thức được tài năng bản thân và rẽ sang hướng phù hợp thì có lẽ cuộc đời sẽ ít bi kịch hơn một xíu rồi. Đáng tiếc thay đời không như là mơ.

Ảnh minh họa: Hạn Vũ

Những kiểu người mơ hồ, bế tắc với cuộc đời như thế không thiếu. Duy chỉ một số ít cam đảm dám chọn đi chọn lại cuộc đời, chọn sai rồi lại chọn tiếp. Cuối cùng có một điểm dừng thích hợp. Không đâu xa có thể nhắc đến anh chàng Philip – nhân vật chính trong tiểu thuyết. Anh ta xoay sở học đủ mọi ngón nghề theo nhu cầu bản thân từ khi chập chững bước vào đời. Cái giá của những sự lựa chọn sai lầm kể trên không hề rẻ. Những nỗi bận tâm về vật chất bám dính lấy những kiếp đời rong ruổi đấy. Chỉ ai có cái gan đối diện và bước tiếp từ sai lầm mới có được cái tạm gọi là an nhàn về sau.

Không ai thực sự hạnh phúc, cũng không có một cái kết nào gọi là viên mãn. Mỗi số phận với những hoàn cảnh khác nhau, họ đi theo những chọn lựa cá nhân tạo thành những mảnh ghép xã hội. Theo thời gian trôi, mỗi cá nhân ấy đều phải mất đi những thứ quý giá và điều đó thay đổi con người họ. Chênh vênh, lạc lối là điều không thể tránh khỏi. Để rồi, độc giả đồng cảm đến độ thương thay cho họ đã phí một đời người. Thêm vào cái lối kể chuyện cuốn hút của Maugham khiến ai cũng không khỏi dấy lên trong lòng một nỗi niềm như thể chính mình đã trải qua câu chuyện.

Để rồi lạc trôi giữa tình yêu

Mấy ai biết được có thứ tình yêu cứu rỗi con người nhưng cũng có thứ tình yêu hủy hoại cả đời người. Biết làm thế nào để nhận biết được đây? Tình yêu tồn tại giống như hơi thở vậy. Hiện diện song song cùng ước mơ, ái tình mang theo những cảm xúc mãnh liệt nhấn chìm con người ta. Những tưởng nó là thứ tuyệt vời làm cho đất trời tươi đẹp như xuân, chàng Philip trong truyện bên cạnh những bất an về kiếp người lênh đênh lại phải va vào thứ ái tình khốn khổ kể trên.

Ảnh minh họa: Hạn Vũ

Chàng mong đợi một hạnh phúc mê ly, nhưng bây giờ chàng không cảm thấy vui sướng, chỉ thấy tâm hồn bị cào xé, chỉ thấy một sự thèm muốn đau khổ, một nỗi lo lắng chua chát chưa từng biết. Tình yêu đó xuất hiện hồi nào nhỉ? Chàng không biết, chỉ nhớ rằng từ lần gặp gỡ thứ ba hay thứ tư gì đó, hễ tới quán trà là thấy đau lòng và mỗi lần ả nói với chàng thì chàng như nghẹt thở, kỳ dị! Khi ả đi chỗ khác, chàng khổ sở mà khi ả trở lại thì chàng lại thất vọng.

Và thế rồi chàng yêu, và thế rồi chàng thất tình...

Ảnh minh họa: Hạn Vũ

Như một kẻ mộng du nhiều tháng trời, bứt mình ra khỏi cái con quỷ cào xé tim gan. Chàng Philip từ đứa bé mồ côi cha mẹ ở độ tuổi chỉ vừa lên 9, lại còn bị tật ở chân cuối cùng vượt qua được ải tình mà thoát xác, trở thành một người trưởng thành biết suy nghĩ hơn. Chàng dám hi sinh đi hạnh phúc cá nhân, cái ham muốn được chu du thiên hạ để chịu cập bến yêu thương, mở lòng đón nhận tình cảm thêm một lần nữa. Nỗi đau quá khứ cũng chỉ dừng lại ở quá khứ. Lúc này, chỉ có tương lai đang chờ đón. Bây giờ chàng đã ngoài 30, đã tốt nghiệp y khoa và sắp sửa yên bề gia thất.

Ảnh minh họa: Hạn Vũ

Phải chăng qua việc va chạm với nhiều kiếp đời, lột tả trần trụi nỗi đau khi con người phải chịu đầu hàng số phận, biết từ bỏ những thứ mình không thuộc về thì hạnh phúc sẽ đến. “Kiếp người” cho ta thấy một xã hội thu nhỏ, người tốt có, người xấu có, bất công đầy rẫy nhưng mà hạnh phúc cũng không hề thiếu. Cốt lõi chính là ở thái độ, sự lựa chọn và sức chịu đựng quyết định mỗi con người.

Hạn Vũ